31 Mart’ta yapılacak yerel seçimler yaklaşırken anket sonuçlarına ilişkin kamuoyunda yaşanan tartışmalar büyüyor. Son günlerde konuşulan anketlere güvensizlik ve anket hileleri konusunu GENAR Araştırma Başkanı İhsan Aktaş’a sorduk.
1- Bir anket niçin yapılır, ne işe yarar?
Araştırmalar hem ticaret, hem üretim, hem siyaset, hem de sosyolojiyle ilgili bir meselenin nirengi noktasının veya probleminin anlaşılmasıyla ilgilidir.
2- Anket yapma yöntemleri nelerdir?
Araştırmanın ilmî yöntemleri vardır. Konu seçimi, örneklem belirlemesi, sahada uygulama, onun denetimi ve sonuçlandırmasına kadar firmadan firmaya değişse de üç aşağı beş yukarı yöntem aynıdır.
3- Seçim anketlerinde ‘en güvenilir yöntem’ hangisidir?
Seçim anketlerinde en doğru yöntem yüz yüze uygulanan anket tekniğidir. Telefonla yapılan anketlerde kararsızların sayısı çok oluyor. Çünkü vatandaş uzaktan güven duymuyor, ama yüz yüze yapılan anketlerde soruyu soran kişiyle cevap veren kişi arasında güven ortamı oluşuyor.
4- Anketlerde neden hile yapılır?
Öncelikle anket yapan kurumun temsilcilerinin karakteri, dünyaya bakışlarıyla ilgili bir durumdur bu. İkinci olarak, bugün Türkiye’de siyasî araştırmalar yayınlayan firmaların birçoğu yeni kuruldu. Araştırmacılık çok kârlı bir sektör olmadığı için firmaların çoğu ayakta kalacak ekonomik alt yapıyı oluşturamıyor. Bunu oluşturamayan firmalar da böyle kolay yollara sapabiliyorlar diye düşünüyorum. Bazen de küçük siyasi gruplar bu tür manipilasyon taleplerinde bulunabilirler. Firmayla birlikte karşılıklı olarak böyle bir yönteme gidiyor olabilirler.
5- Anketlerde hile nasıl yapılır?
Benim buna vereceğim bir cevap yok, çünkü benim hile kültürüm yok. Nasıl yapılırı bilmiyorum.
6- Anketler seçimi etkiler mi?
Anketler seçimi mutlaka etkiler ama medya üzerinden etkiler. Anketin kendisinin etkileme gücü yoktur. ABD seçimlerinde küresel medya daha çok Hillary Clinton’ın elindeydi. Aslında Trump’ın da lehine anketler vardı, Clinton’ın da. Ama Newyork Times’ın kapağını açtığınız zaman, sekiz tane Clinton haberi varken, bir tane Trump haberi vardı, onun resmi de hapishane kaçkını gibiydi. Dolayısıyla ABD dışında yaşayanlar medyaya bakarak Clinton’ın kazanacağına inanıyordu.
7- Bazen seçim sonuçlarıyla anketler örtüşmez. Bunun sebebi nedir?
Bizim yaşadığımız bir örnekle bunu anlatabilirim. Biz bugüne kadar yüzde 90 seçimleri bilmişiz. 1 Kasım seçimlerinde AK Parti her gün oy artırıyordu. O zaman biz sahadan 20 gün önce çekilmiştik ama yükseliş o kadar hızlı oldu ki, biz 3-4 puan AK Parti’nin gerisinde kalmıştık. Birinci sebep bu olabilir. O partinin o günkü ani yükselişini görmeyebilirsiniz. Birkaç ay içerisinde AK Parti’nin oyu yüzde 40’tan 50’ye çıkmıştı o dönem. Bir önceki seçimde de 50’den 41’e düşmüştü. Bazen bu toplumsal değişimleri kaçırdığınız zaman hata yapabilirsiniz.
Teknik hata da yapabilirsiniz. Kontrol etseniz bile sahadaki işiniz hatalı gelmiş olabilir. Verileri değerlendirmede hata yapabilirsiniz.
