Afrika boynuzunda yer alan Somali, Afrika kıtasının en sıra dışı halklarını içinde barındırmasıyla ünlüdür. İşte bunlardan birisi, Afrika kadınının neler başarabileceğini 1970’lerde gösteren Afrika’nın ilk kadın savaş pilotu Aslı Hassan Abade’nin hikâyesi.
1950’li yılların sonuna doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Somali o zamanlar İngiliz ve İtalyan askerlerin kontrolünde… 1958 yılında başkent Mogadişu’da geleneksel bir Somali ailesi, Abade ailesinin kızları Aslı dünyaya geliyor.
1960’lı yılların başında Mogadişu Havaalanına yakın bir eve taşınan Abade ailesinin en küçük üyesi Aslı, dokuz kardeşiyle beraber o yıllarda Afrika’nın en güvenli ülkelerinden biri olan Somali’de uçakların iniş ve kalkışlarını meraklı gözlerle izledi.
SOMALİ SSCB’NİN ETKİSİ ALTINDA
1960’lı yıllar aynı zamanda Somali’nin İngiltere ve İtalya’dan bağımsızlığını ilan ettiği yıldı. Bağımsızlık ile devletin her kademesinde büyük bir reform rüzgârı başladı. Sovyetlerin soğuk savaş dönemi etkisiyle Batılı ülkelerden bağımsızlığını kazanan Afrika’ya yönelmesi tabi ki tesadüf değildi. Somali, Sovyetlerin yardımıyla orduda her birimde uzmanlaşmaya gitti. Öyle ki bir noktada Afrika’nın saldırı kapasitesi açısından en güçlü hava kuvvetlerine sahip oldular.
Sovyetlerin bu yardımı elbette karşılıksız değildi. Somali ordusunda bulunan bir grup sosyalist subay 1969 yılında darbeyle iktidarı ele geçirdi. Somali artık sosyalist bir ülkeydi. Sosyalist hükümet orduyu güçlendirmek için kapsamlı çalışmalarla modernleşmeyi hızlandırdı. Somali Hava Kuvvetleri’nin pilot ihtiyacı ise Somali’den ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliğine birçok pilot adayının gönderilmesiyle karşılanması hedeflendi.
İstanbul’da görüşme fırsatı bulduğum Aslı Hassan Abade’ye göre 1970’li yıllarda bağımsızlığını yeni kazanmış bir ülke olarak Somali oldukça dinamik ve idealist bir nüfusa sahipti. Aslı’ya göre, Somali o yıllarda Afrika’nın en çok atılım yapan toplumlarından biriydi.
‘‘SOMALİ’DE KADINLAR TOPLUMUN HER ALANINDAYDI’’
1970’lerin Somali’sinde kadınların toplumun her alanında olduğunu vurgulayan Abade, ‘‘Kadınlar hükümetin bir parçasıydı, ayrıca donanma, hava ve kara kuvvetlerinde önemli sayıda kadın aktif olarak görev yapıyordu. Üniversite’de hocalık yaptılar, iktidar partisinde Somali’nin geleceğini belirlediler. Kadınlar toplumun her alanındaydı.’’
Günümüzde zor şartlar altında yaşayan Somali kadınlarının 1970’lerin Afrikasında rollerinin ne kadar önemli olduğuna şaşırdınız değil mi? Aslı Hassan Abade, o dönem Somali kadınlarının toplumun her alanında olmasından etkilenerek çocukluğundan bu yana hayali olan pilotluk için Somali Hava Kuvvetlerine başvurur. Hava Kuvvetleri onu 1976 yılında pilotluk eğitimi için İtalya’ya gönderdi. Abade, Somali tarihinin ilk ve tek kadın savaş pilotu olarak ilk uçuşlarını İtalya’da gerçekleştirir.
Somali ordusunda sayısız uçuşundan sonra ABD’de bir görev esnasında tanıştığı ve evlendiği eşinin yanına, ABD’ye taşınır.
Abade, 2011 yılında ABD’de yaşamasına rağmen Somali’de kötü yüzünü gösteren açlık ve ülke genelindeki kıtlık dolayısıyla Mogadişu’ya tıbbi malzeme yardımı yapmak için geri döner. Abade, o günlerde Somali’nin yalnızca insanî bir kriz yaşamadığına, aynı zamanda terör örgütü Eş Şebab tarafından büyük tehdit altında olduğuna şahit olur. Çok sevdiği vatanında yalnızca bir gün durabilir.
2017 yılında Mogadişu’ya döndüğünde havaalanında bir grup Somalili pilot ve subay tarafından karşılanır. Yaşadığı duyguları ‘‘Onları gördüğümde gözyaşlarımı tutamadım, sarıldım ve ağladım. Aralarında bazı eski meslektaşlarım da vardı. Daha sonra yeri öptüm. Vatanımı özlemiştim’’ sözleriyle dile getirdi bize.
Aslı Hassan Abade, son yıllarda Somali’de önemli gelişmelerin yaşandığı fikrinde. Ülkesinin daha barışçıl, müreffeh ve özgür bir geleceğe ulaşmasını sağlamak için deneyimlerini genç nesillerle paylaşmak istiyor.
TÜRKİYE VE SOMALİ HALKLARI KARDEŞTİR
İstanbul’da katıldığı Somali diasporası konulu toplantıda Türkiye ve Somali bayraklarını yan yana görmekten mutluluk duyduğunu dile getiren Abade, ‘‘Türkiye ve Somali halkları kardeştir. Türkiye’nin Somali’ye zor zamanında yaptığı yardımlar çok önemli. Ayrıca bu tür etkinliklerle dünyanın dikkatini Somaliye çektiği için Türkiye’ye çok teşekkür ediyorum’’ ifadelerini kullandı.
