Türkiye-İspanya maçını izlemek için gittiğim Fransa’dan ilginç notlarla döndüm. 4 gün boyunca maçın oynandığı Nice kentinde ve Marsilya’da geçirdik zamanımızı. Bu sürede Fransız televizyon kanallarını dikkatlice izledim. Lügatime Fransızca kelimeler ekleyecek kadar takip ettim diyeyim de daha bir pekişsin. Bu yazıyı yazmaya da Fransız kanallarını izlerken karar verdim.
Malum, Avrupa’nın “devrim” ve “medeniyet” beşiğidir Fransa! İnsan haklarını koruma konusunda dünyanın önderi kabul edilmiştir. Fakat son aylarda çok zor günler geçiyor ve açıkçası ortada ne medeniyet görünüyor ne de devrimci ruh. Ülke içinde böyle bir hava hakim. Dışarıdaki imajı ise her zamanki gibi çok güçlü Fransa’nın… Bunun birinci nedeni medyalarının duruşu, ikinci nedeni ise devam eden dev organizasyon Euro 2016 Şampiyonası’nın getirdiği ağır sorumluluk. Fransa medyası biraz da bu yüzden fazla hassas, ülkenin çıkarlarını düşünerek yayınlar yapıyor.
Öyle ki, Marsilya’yı savaş alanına çeviren Rus-İngiliz taraftar guruplarının dehşete düşüren kavgası bile geçiştirilmiş. Görmezden gelinmemiş fakat günlerce konuşulması gereken, dünya medyasında büyük ses getiren bu olayların unutulması istenmiş. Bunu ben değil, Marsilya’da o dehşete düşen, hani kafaların sandalyeler ile parçalandığı, yerde yatan bir kişiye onlarca insanın tekme attığı anların canlı şahitleri olan Fransızlar söylüyor. Anlatırken bile korku içindeler. İspanya hezimetinden sonra ayrıldığımız Nice’den geçtiğimiz Marsilya’da hala açık bir şekilde hissediliyordu bu tedirginlik.
Marsilya’da mütercimlik yapan biri, ne Fransa ne de dünya kamuoyunda hiç gündeme gelmeyen bir detay veriyordu. “Rus ve İngiliz holiganların kavgasında 4 kişi hayatını kaybetti fakat hem devlet hem de medya bunu görmezden geldi. Ölenlerden 3’ü İngiliz biri Rus’tu. Sadece bunlar değil. Marsilya esnafı çok büyük bir zarara uğradı. Dükkanları talan edildi. Camlar kırıldı. Burası o gün gerçek anlamı ile savaş alanına döndü. Korkunçtu” dedi. Nasıl olur, nasıl gizlerler? Taraftar kavgasında 4 kişi ölecek ve bunu hiç kimse duymayacak… Açıkçası anlam veremedim ve birkaç kişiye daha sorduğumda, “Evet o gün buradan cenazeler çıktı. Ağır yaralı denilen o taraftarlar ölmüştü” diyorlardı.
Fransız medyasının hem güvenlik zafiyeti oluşmasın hem de ülkenin imajına zarar gelmesin diye haber karartması yaptığını ve bunun doğru bir hareket olduğunu da ekliyorlardı Marsilyalılar. Holiganlar ülke dışına çıkarılsa da bıraktıkları korkunun derin bir anlamı olduğunu da gözlemledim. Rus korkusu!
Fransa halkı şampiyonaya gölge düşüren Rus holiganların özel olarak seçilip gönderildiğini düşünüyor. Bunu Putin’in bir güç gösterisi yaptığı şeklinde yorumlayan çok sayıda insan var. Putin’in kavgadan sonra yayınladığı kınama mesajındaki “İngiliz ve Rus taraftarlar arasındaki kavga utanç verici. Ama 200 Rus’un nasıl binlerce İngiliz’i dövdüğünü anlamıyorum” sözlerini de savlarına destek yapıyorlar. “Putin, özel eğitimli adamlarını taraftar olarak gönderdiği Fransa’da imaj çalışması yapıyordu” diyorlar. Bu taraftarlar gerçekten de barbarlar. Alkol alınca kendilerini kaybediyorlar. Holiganizm ile özdeşleşen İngilizleri bastırmaları da şiddetin çıtasını yükseltmiş. Yine Marsilya’da görüştüğümüz bir restoran işletmecisi de benzer şeyler söylüyordu: “Ruslar, Avrupa’ya korkularını yayıp geri çekildiler. Sipariş ile barbarlık yaptılar. Artık yeni ve farklı bir imajları var.”
Putin’in üstü kapalı ‘destek’ mesajını açıktan veren Rus yetkililer de bu şiddet gösterisinin bir plan dahilinde yapıldığını gösterdi. Liberal Demokrat Parti milletvekili ve Rusya Futbol Federasyonu’ndan Igor Lebedev’in “Taraftarlarımızın kavga etmesinde hiçbir sorun yok. Böyle devam etmeleri gerekiyor” şeklindeki açıklamaları açık bir destekti zaten. Ukrayna’daki faaliyetleri nedeniyle Avrupa’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını unutmayan ve sineye çekmeyen Putin’in holiganlar aracılığı ile güç ve gövde gösterisi yaptığını düşünmemek elde değil sanırım.
Rusya’nın Eski Futbol Federasyonu sözcüsü ve radyocu Andrei Malosolov’un “Ruslar korkusuzlukları için saygı görmeyi hak etmiyorlar mı? En azından tarihsel ve jeopolitik olarak Rusya’nın en büyük düşmanının vatandaşlarını tekmelediler” sözleri aslında Marsilya’daki ‘meydan savaşının’ sebep ve sonuçlarını özetliyordu.
Tüm Avrupa, 200 Rus’un, Fransa’da İngilizleri dize getirmesini izledi ve kimse de çıkıp sesini çıkarmadı. Rus medyası bundan dolayı bir ‘eziklik’ hissetmedi. İngiliz medyası, ‘olayları büyütecek’ bir yayıncılık ortaya koymadı. Fransız medyasının ülke çıkarları için sergilediği duruşu anlamak bizim için zor olsa da mümkün. Malum, bizim ülkemizde ‘ülke çıkarı’nı gözeten bir yayıncılık yapmamakla övünen ve bunu basın özgürlüğü olarak lanse eden bir kesim bulunuyor. Bu nedenle Fransız basınını ibretle izliyoruz. Ama dünyanın geri kalanının keyfi gündem seçimlerini anlamakta hala zorlanıyoruz. Gezi sürecini savaş muhabirleri ile takip eden dünya devleri için hangi konu neye göre gündem olarak seçiliyor diye sormadan edemiyoruz. Belki de olayların muhatapları İngilizler ve Ruslar olunca ‘hassas denge’ler söz konusu oluyordur. Türkiye’yi kurban etmek istedikleri hassas dengeler…
