Human Events dergisinin “19. ve 20. yüzyılın en zararlı on kitabı” listesinde ikinci sırada olan (ilk sırada Karl Marx’ın Komünist Manifesto’su bulunuyor), Adolf Hitler’in Nazi propagandası yaptığı tartışmalı kitabı Kavgam, 70 yıl aradan sonra Almanya’da tekrar basılıyor. 1945yılında Nazi hükümetinin çöküşü üzerine telifi Bavyera Hükümeti’ne geçen kitap, Hitler’in ölümünün 70. yılında telif haklarının düşmesi sebebiyle 8 Ocak 2016’dan itibaren Almanya’daki raflarda yerini alıyor.
Münih’teki Çağdaş Tarih Enstitüsü tarafından 2 cilt halinde yayınlanacak kitabın içerisinde çeşitli dipnotlar ve araştırmacıların yorumları bulunuyor. İlk basımda 4000 civarı bir kopyayla çıkması planlanan kitabın yasal akıbeti ise hâlâ aynı. Kavgam’a sahip olmak ve kütüphanelerde bulundurmak yasal olsa da ırkçı ve antisemitik söylemlerinden ötürü kitabın yorumlanmamış versiyonunun halk içerisinde okunması yasak.
Hitler’in, Landsberg Hapishanesi’nde geçirdiği dokuz aylık sürede yazdığı kitap, yeniden basılma haberleri çıktığından beri birçok araştırmacı ve tarihçi arasında tartışma yarattı. Bazı tarihçiler Almanların tarihi bir bakış açısı geliştirmek için kitabın okuması gerektiğini savunurken, bazıları bunun gereksiz olduğunu, yeni bir eleştirel yaklaşım getirmeyeceği kanaatinde.
Yahudilerin midesi bulanıyor
Berlin merkezli Antisemitizm Karşıtlığı ve Demokrasi için Yahudi Forumu Başkanı Levi Solomon, kitabın basılmasına karşı olduğunu şu sözlerle belirtti: “Dipnotlar eklense de kitabın basılmasına karşıyım. Sizler şeytana dipnot koyabilir misiniz? Hitler gibi birine dipnot koyabilir misiniz?” dedi. Ayrıca Solomon, yeniden basımın akla aykırı olduğunu sözlerine ekledi.
Almanya Yahudileri Cemaati Lideri Josh Schuster ise kitabın yeniden basılmasının “alçakça” olduğunu belirtirken, Almanya’daki Merkezi Yahudiler Kurulu başkanı Dieter Graumann, bu durumu “mide bulandırıcı” olarak değerlendirdi.
Kavgam’ın telif çilesi bitmedi
İkinci Dünya Savaşı sonuna dek 10 milyondan fazla satan kitabın başından telif haklarıyla ilgili birçok hadise geçti. Uluslararası Amerikan Basını (INS) muhabiri Alan Cranston, kitabın antisemitik söylemlerinin çıkarıldığı bir versiyonunu hazırladı. Ancak yayın haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle yayıncısı tarafından açılan dava Hitler lehine sonuçlandı.
Kavgam’ın telifiyle alakalı başından geçen en ilginç olaylardan biri de yakın bir tarihte gerçekleşti. 1992 yılında İsveç’te yerel bir yayımcı olan Kale Hagglund, kitabın İsveç versiyonunu basmaya başladı. Bavyera Eyaleti, kitabın İsveç telifinin de ellerinde olduğunu belirterek yayın hakkı ihlali olduğunu söyledi. İsveç Yüksek Mahkemesine taşınan dava devam ederken kitabın basımı durduruldu ve yayınlanan basımlar toplatıldı. Ancak mahkeme Ne Kalle Hagglund’un ne de Bavyera Eyaleti’nin kitabın haklarına sahip olduğu sonucuna varınca telifin kime ait olduğu konusu belirsiz kaldı. Yine de mahkeme, kitabın asıl sahibinin bulunması adına çok uğraş verdiği için Kalle Hagglund’a kitabı yayınlamaya devam etmesi izni verdi.
Kavgam’ın tarihi yasaklarla dolu
Kavgam, tarih boyunca içeriği kadar yasaklarıyla da “ünlü” bir kitap oldu. Kitabın yayın hakları, Hitler Münih’te öldüğü için 1948 yılında Bavyera Eyaletine verildi. Kitabın basımı ve satışı yasak olsa da Alman Federal Hükümetiyle yapılan antlaşmaya göre eski baskılar “savaş ve nefret” söylemlerini pekiştirmediği sürece satışa sunulabiliyor.
Kitabın yasaklı bulunduğu ülkeler arasında Arjantin, Avusturya ve Fransa da bulunuyor. Ancak Fransız Haber Ajansı’nın haberine göre; Fransız yayıncı Fayard, kitabı çevirip yayınlayacağını açıkladı. İspanya ve Brezilya’da hiçbir baskısı olmayan kitap, Çin’de bazı kütüphanelerde bulunabiliyor.
1992’de Rusya’da üç kez basılan kitabın tercümesi, internette yer alıyor. Ancak Rusya’da da son dönemde kitabın yasaklanması gündeme geldi.
Kitabın yasal olarak yayınlandığı iki ülke var: İngiltere ve ABD. İngiltere’de 1931 yılında Edgar Dugdale tarafından çevrisine başlanan kitap, kısaltılmış haliyle 13 Ekim 1933 yılında Hurst ve Blackett kitapevi tarafından basıldı. ABD’de ise 1933’te Houghton Mifflin yayınevi, Dugdale çevirisini satın alarak kitabı satışa sundu.
Türkiye’de Kavgam’ın durumu
Kavgam, ülkemizde ilk defa 1939’da gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın tarafından çevrildi ve Altındağ Yayınevi tarafından yayınlandı. Kitap, 1940’dan 2005’e kadar otuzun üzerinde baskı yaptı. Türkçeye çevrildiği günden beri her yıl ortalama 10,000 adet satan Kavgam, 2005’te çok satanlar listesine girince, telif haklarına sahip olan Bavyera Eyaleti’nin Maliye Bakanlığı harekete geçti ve telif hakları için Türk yayıncılara dava açtı. Bütün davaların Eyalet’in lehine sonuçlanmasıyla kitap, Ağustos 2007 itibariyle Türkiye’de de yasaklı hale geldi. Kitabın, telifin kalkmasıyla birlikte ülkemizde tekrar basılıp basılmayacağı ise şimdilik belirsiz.
